Оқу орындарындағы оқушылардың формасына қатысты кейбір заңдылықтарды түсіндіру туралы.

Қазақстан Республикасы Конституциясының 30-бабына сәйкес азаматтарға мемлекеттік оқу орындарында тегін орта білім алуға кепілдік беріледі. Орта білім міндетті.

Бұл ретте, Қазақстан Республикасы өзін зайырлы мемлекет ретінде орнықтырады (Конституцияның 1 - бабы) және тиісінше білім берудің зайырлы сипаты осы саладағы мемлекеттік саясаттың негізгі қағидаттарының бірі болып табылады ("білім туралы" Заңның 3-бабы, бұдан әрі-заң).

Діни білім беру ұйымдарын қоспағанда, Қазақстан Республикасындағы білім беру және тәрбиелеу жүйесі дін мен діни бірлестіктерден бөлінген және зайырлы сипатта болады ("Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы"Заңның 3-бабының 4-тармағы).

Заң оқу орындарының әкімшілігі мен білім алушылардың өзара қарым-қатынасына, сондай-ақ соңғылардың киім нысанына қатысты бірқатар нормаларды қамтиды.

  Білім алушылар мен тәрбиеленушілер ішкі тәртіп ережелерін сақтауға, білім беру ұйымының жарғысында және білім беру қызметін көрсету туралы шартта көзделген басқа да талаптарды орындауға міндетті (Заңның 47-бабының 14-тармағы).

Білім алушылар білім беру ұйымында белгіленген киім нысанын сақтауға міндетті (Заңның 47-бабының 15-1-тармағы).

Баяндалғандарға байланысты, оқу орындары әкімшіліктерінің діни сипатын болдырмайтын белгіленген киім нысанын, сондай-ақ ішкі тәртіп ережелерінің және/немесе Жарғының және/немесе шарттың тиісті нормаларын сақтау туралы талаптары заңды болып табылады.

Шынында да, Конституцияның 22-бабына сәйкес әркімнің ар-ождан бостандығына құқығы бар.

Мемлекет ата-аналардың немесе оларды алмастыратын адамдардың діни дүниетанымына негізделген баланы тәрбиелеуге араласпауға кепілдік береді ("Қазақстан Республикасындағы Баланың құқықтары туралы"Заңның 35-бабының 1-тармағы). 

"Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы" Заңның 3-бабының 5-тармағына сәйкес заңды діни қызметке кедергі келтіруге, жеке тұлғалардың дінге көзқарасына байланысты азаматтық құқықтарын бұзуға немесе олардың діни сезімдерін қорлауға жол берілмейді.

Сонымен қатар, Конституцияның 22-бабына сәйкес ар-ождан бостандығына құқықты жүзеге асыру мемлекет алдындағы жалпы адамзаттық және азаматтық құқықтар мен міндеттерді көздемеуге немесе шектемеуге тиіс.

Қазақстан Республикасының Конституциясында және заңдарында көзделген міндеттерді орындаудан бас тартуға ешкімнің де өзінің діни нанымына байланысты құқығы жоқ ("Діни қызмет және діни бірлестіктер туралы"Заңның 3-бабының 7-тармағы).

Айтылған конституциялық және заңнамалық нормаларды ескере отырып, білім алушылардың киім нысанын сақтауға қатысты заңда көзделген міндеттерді орындауы туралы талап ар-ождан бостандығы құқығын, яғни белгілі бір діни наным-сенімдерді ұстану құқығын бұзу ретінде қарастырылмайды деп ойлаймыз.

Осы нормаларды негізге ала отырып, ата-аналардың діни дүниетанымына негізделген баланы тәрбиелеуге араласпау туралы мемлекеттің заңнамалық кепілдіктері соңғыларды Қазақстан Республикасының Неке (ерлі-зайыптылық) және отбасы туралы Кодексінің 70-бабында (ата-аналар баланың міндетті орта білім алуын қамтамасыз етуге міндетті) және Заңның 49-бабында (ата-аналар білім беру ұйымының жарғысында айқындалған ережелерді орындауға, балалардың оқу орнында сабаққа баруын қамтамасыз етуге міндетті) көзделген міндеттерді орындаудан босатпайды деп есептейміз.

Баланы дінге мәжбүрлеп тарту, сондай-ақ білім алушының діни киім кию нәтижесінде басқа тұлғалардың құқықтары мен мүдделерінің бұзылуы туралы мәселелерге қатысты құқықтық баға беру және ұстаным білдіру үшін Сіз берген мәліметтердің жеткіліксіздігі туралы хабарлаймыз.